Langen Linden in Boxtel steekt natuurinclusief vuurtje aan bij projectontwikkelaar Pleun: ‘Dit moet vanzelfsprekend zijn’

Met tientallen oude bomen als uitgangspunt voor de nieuwbouwwijk Langen Linden in Boxtel stond projectontwikkelaar Pleun Bertrams van Dura Vermeer Bouw Zuid voor een bijzondere uitdaging. Samen met architect Arjen Weijer van LSWA Architecten creëerde hij een stijlvolle natuurinclusieve wijk rondom ‘volwassen groen’: “De beleving is compleet anders dan je gewend bent van een nieuwbouwwijk.” 

Projectontwikkelaar Pleun Bertrams viel, toen hij in juni 2019 bij Dura Vermeer Bouw Zuid begon, met zijn neus in de boter toen hij de ontwikkeling van het nieuwbouwproject Langen Linden in Boxtel overnam: een ruim opgezette woonwijk voor verschillende doelgroepen met energiezuinige koopwoningen. Pleun werd geconfronteerd met een wijziging in de uitvraag van de gemeente waardoor de verkaveling compleet anders ingevuld moest worden. “De nadruk lag in het begin van de ontwikkeling niet op de natuur, maar onder druk van actiegroepen en een aantal wethouders kwam behoud van het bestaande groen hoog op de agenda te staan. Uiteindelijk is de vraagstelling richting ons daardoor gewijzigd.” Op de aangekochte grond voor de nieuw te bouwen woonwijk stond een groot aantal bomen, de eis werd dat zoveel mogelijk groen behouden moest worden. “De bomen zijn uiteindelijk de basis van het definitieve plan geworden”, vertelt Pleun.  

Meerwaarde 
Lastig vond de projectontwikkelaar de wijziging in de uitvraag niet, sterker nog hij zag het als ‘een mooie kans’: “Ik vond het een goed en mooi idee om het bestaande groen in te passen in ons plan. Ik ben echt een natuurliefhebber en een wijk waar het enige groen onkruid is, is niet aan mij besteed. Het idee van een wijk waarin bomen, dieren en water een eigen plek hebben en waar mensen samenleven in harmonie met deze natuur is waar ik altijd voor ga! Ik wil als projectontwikkelaar omgevingen maken waar mensen op een fijne manier kunnen verblijven en ik ben ervan overtuigd dat de bijdrage van de natuur daaraan essentieel is.” Het werken met volwassen groen, maakte Pleun dan ook enthousiast. “Esthetisch gezien heeft het een meerwaarde omdat veel nieuwbouwwijken de eerste jaren alleen beperkt groen hebben en dus heel kaal ogen. Volwassen bomen zijn gewoonweg mooi en hebben grote meerwaarde voor de beleving in de wijk. Verder dragen de bomen bij aan een fijn en gezond leefklimaat: ze bieden verkoeling, helpen bij het afvoeren van water in de bodem, houden CO₂ vast en bieden voeding en schuilplekken voor dieren. Het mes snijdt aan vele kanten.” 

Puzzel 
De voordelen betekenen overigens niet dat de bomen geen uitdaging opleverden. Samen met architect Arjen Weijer van LSWA Architecten moest de puzzel van kavels opnieuw gelegd worden. “Een boom neemt niet alleen bovengronds ruimte in, maar ook ondergronds”, legt Arjen uit. “Door die zogenoemde wortelprojectie raak je enorme vlakken kwijt waarop je niet kan bouwen.” Ook bleken niet alle bomen gezond of sterk genoeg. “We konden niet anders dan concluderen dat we niet alle bomen konden behouden. We hebben uiteindelijk 35 beeldbepalende bomen gekozen als uitgangspunt en daar de wijk omheen vormgegeven.” Volgens de architect ‘een flinke, maar leuke zoektocht’. De bomen die gekapt zijn hebben we deels een tweede leven gegeven in zogenoemde bio-walls in de wijk: natuurlijke afzettingen van boomstammen en takken waar insecten en dieren zich in kunnen nestelen om de biodiversiteit te stimuleren. Ook heeft Dura Vermeer een bijdrage gedaan aan het gemeentefonds waar honderd huishoudens in Boxtel aanspraak op kunnen maken voor het planten van bomen op hun kavels. “And as we speak worden circa 85 nieuwe bomen geplant in achtertuinen en in het openbaar gebied in Langen Linden”, voegt Pleun toe. “Groen speelt in alle keuzes die we hebben gemaakt een rol. Letterlijk iedere plek met ruimte voor een boom, struik of biowall is daarvoor benut.” 

Resultaat 
Wat dat oplevert? Volgens Pleun en Arjen een nieuwbouwwijk met een totaal andere uitstraling dan mensen gewend zijn. “Normaal duurt het toch ruim vijf jaar voordat een nieuwbouwwijk er écht uitziet zoals op de verkoopplaatjes, maar hier wandel je direct een groene wijk binnen. Het geeft een compleet andere beleving voor de bewoners”, aldus de architect. En niet alleen de menselijke bewoners plukken de vruchten van de groene wijk. Pleun: “De wens van de gemeente om groen te behouden, spoorde mij aan te focussen op natuurinclusiviteit en hierin meer te doen. Ik ben in gesprek gegaan met een ecoloog en kwam erachter hoe makkelijk het was de wijk ook geschikt te maken voor dieren. Ik voelde direct: ‘dit gaan we doen’.” Zo zijn er winterverblijven gecreëerd in een aantal woningen voor de aanwezige dwergvleermuizen in het gebied door de spouwen een paar millimeters te verbreden, zijn er nestkasten voor vogels in de gevels gerealiseerd en nestkasten voor eekhoorns in nootdragende bomen geplaatst. Negatieve gevolgen voor de menselijke bewoners hebben deze maatregelen volgens de projectontwikkelaar niet: “Maar de positieve gevolgen voor flora en fauna zijn groot. Door rust- en schuilplekken toe te voegen kunnen populaties weer opbloeien.” 

Vuurtje
Voor projectontwikkelaar Pleun is er tijdens de ontwikkeling van Langen Linden intern een zaadje geplant: “Mijn natuurinclusieve vuurtje is aangestoken”, grapt hij. “Ik neem natuurinclusiviteit sinds dit project als standaard onderdeel mee tijdens de ontwikkeling van nieuwe plannen. Ik weet nu dat we met simpele maatregelen een grote bijdrage kunnen leveren aan het klimaat en de biodiversiteit.” In de hoop zijn vuurtje over te dragen heeft hij namens Dura Vermeer Bouw Zuid een presentatie gegeven op een basisschool. “Ik vind het belangrijk dat kinderen in aanraking komen met het gedachtegoed van natuurinclusiviteit. Dat ze leren dat we rekening moeten houden met de natuur om ons heen als we bouwen.” Bescheiden voegt hij toe ‘echt niet elke dag bezig te zijn met het klimaat’, “maar ik heb zelf kinderen en vind het belangrijk te bouwen met oog voor de volgende generaties. Dat vind ik ook zo mooi aan Dura Vermeer, als grote ontwikkelende bouwer hebben we als doelstelling omgevingen groener achter te laten dan we ze aantroffen. Wij kunnen echt een impact maken.” Arjen knikt instemmend mee: “We moeten nú veranderen in de bouw en actief gesprekken voeren over het ruimte maken voor groen. Ook gemeenten moeten hiervoor openstaan en niet direct hun hakken in het zand zetten als het gaat over extra onderhoud van openbare ruimte.” 

Groene pad 
Beide heren kijken tevreden terug op de totstandkoming van het plan voor Langen Linden. “Het is een hele vriendelijk ogende wijk geworden met een variatie aan architectuur en bouwstijlen”, aldus Arjen. “En dat wordt alleen nog maar mooier als het nu nog jonge groen straks ook volwassen is”, voegt Pleun enthousiast toe. De projectontwikkelaar is trots dat over alles in de wijk is nagedacht, zonder dat het overgeorganiseerd is geworden. “Er is nog steeds ruimte voor spontante ontmoetingen, en de meanderende paadjes die door de wijk naar de omliggende natuur leiden zorgen voor een speels effect. Het maakt de wijk echt onderdeel van de omgeving.” Zijn enige kritiekpuntje? “Ik had achteraf nóg meer groen willen toevoegen in de vorm van hagen in plaats van hekwerk. Hagen fungeren als een soort snelwegen voor kleine vogels die daar veilig zijn voor roofdieren. Ik zou het liefst overal natuurlijke afscheidingen zien.” Maar hiervoor is volgens Pleun eerst een gedragsverandering nodig in Nederland: “We moeten af van het Nederlandse plaatje waarin alles perfect ingekaderd en aangeharkt moet zijn. De natuur leeft en heeft ruimte nodig.” De bevlogen projectontwikkelaar gaat in ieder geval door op zijn groene pad. “Dit moet vanzelfsprekend worden.”