Natuurinclusief Zuyd Kwartier levert meerwaarde voor omgeving: ‘Dit moet de norm worden’

De plannen voor het nieuwbouwproject Zuyd Kwartier in Bergen op Zoom waren al zo goed als rond toen kersverse ontwikkelaar Fleur van der Wel erbij betrokken raakte. Toch wist ze haar stempel op het project te drukken door ecoloog Roland-Jan Buijs aan te haken en de woningen met zijn hulp natuurinclusief te maken. “Alle kleine beetjes helpen. Ik wil dat mijn kinderen ook nog vogels kunnen zien in hun tuin.”

Aangezien Fleur pas vlak voor het verkoopproces instapte in het stoere nieuwbouwproject Zuyd Kwartier, wist ze dat haar rol lag in het zetten van de puntjes op de i. Het werd haar persoonlijke missie de visie van Dura Vermeer Bouw Zuid ‘Het Goede Doen’ te verankeren in het project. “We hebben als ontwikkelende bouwer de kans een positieve bijdrage te leveren aan het oplossen van het klimaatprobleem. Niks doen is geen optie.” Via een interne rondvraag kwam Fleur uit bij ecoloog Roland-Jan Buijs. Ondanks de korte tijdspanne voor het onderzoek naar passende maatregelen, was hij direct enthousiast: “Vaak moeten wij als ecologen aandringen op maatregelen, maar nu kwam een bouwbedrijf zelf met de vraag hoe ze een meerwaarde konden leveren voor de omgeving. Echt fantastisch.”

Woongenot staat centraal

Samen met de architect is gekeken naar natuurinclusieve maatregelen die in het beeld passen van de nieuwbouwwijk in het historische centrum van Bergen op Zoom. Maatregelen waarbij de mens altijd centraal staat: “Natuurinclusiviteit mag niet ten koste gaan van het woongenot”, legt Fleur uit. Roland-Jan voegt toe: “Het is natuurlijk niet de bedoeling dat er op een zomerdag vleermuizen bij je naar binnenvliegen. Alle maatregelen die we nemen zijn afgestemd op de mens.” Dit houdt ook in dat de maatregelen onttrokken zijn aan het zicht. Dus: geen nestkasten op, maar in gevels. “Bewoners merken alleen de voordelen van de natuurinclusiviteit”, aldus Fleur.

Voordelen

Wat die voordelen zijn? Volgens Roland-Jan is uit wetenschappelijk onderzoek gebleken dat het leven in een groene omgeving, levensgeluk verhoogt. “Mensen functioneren beter, ervaren minder stress, zijn gezonder en worden simpelweg vrolijk van een levendige omgeving met bloemen, vlinders en vogels. Het ziet er mooi uit, het ruikt lekker en soms smaakt het zelfs lekker.” De drijfveer is groter dan dat. “We zitten in een biodiversiteitscrisis. Grond wordt ingenomen zonder na te denken over de huidige bewoners: de dieren en planten. Complete ecosystemen worden verwoest.” De gevolgen hiervan zijn volgens de ecoloog groot: inheemse soorten sterven uit, dieren als eikenprocessierupsen nemen de overhand in wijken en betegelde tuinen dragen bij aan de opwarming van de aarde en werken een goede afvoer van hemelwater tegen met overlast als gevolg. “We hebben biodiversiteit nodig voor een robuuste natuur.”

Maatwerk

Fleur somt op welke maatregelen in samenspraak met Roland-Jan en de architect zijn genomen bij Zuyd Kwartier: “Elke woning krijgt een eigen regenton met kraantje voor bewatering van de tuin, een verplichte geveltuin aan de voorzijde om de biodiversiteit te stimuleren en hemelwater af te voeren, in elke gevel worden vleermuis- en gierzwaluwkasten geplaatst, de beplanting op het binnenplein is afgestemd op de voedsel- en schuilbehoefte van de dieren in de omgeving én er wordt ‘groene’ bestrating aangelegd waar gras tussendoor komt.” Minimale maatregelen, met een grote impact. “Dankzij deze kleine toepassingen kunnen populaties uit de omgeving sterker worden,” aldus Roland-Jan.

Uit het onderzoek van de ecoloog naar de natuur ter plekke bleek dat zowel dwergvleermuizen als gierzwaluwen en huismussen ondersteuning konden gebruiken. “Het is altijd een kwestie van maatwerk”, legt hij uit. “Groene daken zijn bijvoorbeeld prachtig voor de stimulatie van insectenpopulaties, maar door de ligging van deze wijk nabij een recreatieplas zouden groene daken hier een broedeiland worden voor kwekkende meeuwen. Daar wordt niemand blij van. Elk project vraagt om andere maatregelen.”

Natuurinclusiviteit als norm

Volgens Roland-Jan gaat het altijd om het vinden van de gulden middenweg tussen ecologie, woongenot en economie. Fleur knikt en voegt toe: “Maar we kunnen altijd iets doen. Zelfs de kleinste maatregelen als het sparen van inheemse beplanting of het uitdelen van zaadjes dragen al bij.” De ontwikkelaar is intrinsiek gemotiveerd: “Natuurinclusief bouwen moet de norm worden. Het draagt niet alleen bij aan de gezondheid en het geluk van de mensen voor wie wij nu bouwen, maar ook voor de generaties na hen. Ik wil dat de kinderen van mijn kinderen ook nog vogels in hun tuin kunnen zien en horen.”

Bij haar volgende project wil Fleur dan ook vanaf de ontwerpfase een ecoloog betrekken bij het plan. “Zo kunnen we nog meer kansen pakken en onze woningen en hun omgeving zo natuurinclusief mogelijk maken. Ik ben benieuwd hoe ver Roland-Jan en ik dan komen.” De markt is er volgens de ontwikkelaar klaar voor. Gemeentes nemen natuurinclusiviteit mee in uitvragen, voor woningcorporaties is het steeds vaker een eis en ook particulieren vragen er volgens Fleur naar. Een ontwikkeling die ecoloog Roland-Jan positief stemt: “De gedragsverandering moet vanuit de markt komen, dan pas volgt de overheid. Gelukkig zijn er parademakers als Dura Vermeer die de boel in beweging brengen. Ik hoop dat andere bouwbedrijven ook aanhaken. Alleen samen kunnen we de achteruitgang van onze natuur een halt toeroepen.”