NUL ZES PAND 8: EEN VERBINDEND EXPERIMENT

De toekomst verkennen, zo beschrijven de projectpartners van Dura Vermeer Bouw Zuid en ontwerperscollectief NUL ZES hun bijzondere samenwerking. In 2018 bundelden zij de krachten om een voormalig ketelhuis en machinekamer op het Eindhovense NRE-terrein te renoveren en restaureren. In het relatief kleine pand komen flinke thema’s samen, zoals circulair bouwen en community building. Het project mag dan voltooid zijn, alle betrokkenen beschouwen het vooral als een mooie stap in de goede richting. We blikken terug op een project dat iedereen nauw aan het hart ligt.

De gezamenlijke zoektocht naar toekomstbestendig bouwen is het pronkstuk van het project geworden. De betrokkenen zijn trots op het resultaat, maar kijken net zo bevlogen terug op de hele journey. Renee: “Alle partijen in de keten, van vaklieden tot leveranciers, maar ook buurtgenoten, zijn samengekomen en hebben geleerd elkaar te begrijpen. Dat alleen al is ontzettend waardevol.”

Creatieve circulariteit

De renovatie van het pand, dat onder andere dienstdoet als werkplaats, keramiekatelier en als een soort clubhuis voor NUL ZES leden én buurtgenoten, werd opgepakt als een testomgeving. Creativiteit en circulariteit stonden centraal. Eugény: “We bekeken onze gebruikelijke methode, en zochten en onderzochten tegelijkertijd alternatieven.” En dan blijkt het best ingewikkeld om opeens net andere materialen te moeten bestellen, of met andere maatvoering te werken omdat je hergebruikt. Renee: “Waarschijnlijk is niet alles altijd even efficiënt gegaan maar dat hoorde erbij.”

In gesprek; Eugény van de Manakker (uitvoerder Dura Vermeer Bouw Zuid), Martin Beukeboom (algemeen directeur Dura Vermeer Bouw Zuid), Walter Hoevers (senior projectmanager Dura Vermeer Bouw Zuid), Renee Scheepers (social designer en bestuurslid NUL ZES), Philippe Rol (architect en bestuurslid NUL ZES).

Project op de schop

De leercurve betrof niet alleen materiaalgebruik: alle stappen in het proces en alle ketenpartners werden heroverwogen. Ook Walter moest op een totaal andere manier zijn werk doen. “Traditioneel kijk je eerst naar de zak met geld, dan naar wat er moet gebeuren en dan bedenk je hoe je dat met bestaande middelen doet. Hier bewandelden we een alternatieve route, en in het begin liepen we wat uit de pas, zowel financieel als wat betreft de verwachtingen van alle partijen. Maar het was juist heel leuk en enerverend om dat samen weer in elkaar te passen.”

De cirkel opstarten

Bepaalde restmaterialen, zoals pvc-buizen of cv-ketels van ketenpartners, waren al herbestemd; levertijden liepen de spuigaten uit; materialen bleken bij aankomst niet in ideale staat. Eugény: “Soms maak je zoveel kosten of vervoerbewegingen dat je twijfelt of hergebruik wel zinvol is. Maar dat komt ook door het experimentele karakter. Als circulariteit een vast onderdeel van het proces zou zijn, verdwijnen die opstartproblemen of kun je er rekening mee houden. Wachttijden zijn bijvoorbeeld niets nieuws, maar je kunt de planning wel anders inrichten. Of denk aan materialenhubs om het proces op grotere schaal efficiënter te maken: werkplaatsen waar verzamelde materialen alvast gereedgemaakt worden voor aanstaande projecten.”

Oplossingen in beeld

Circulair bouwen is soms letterlijk maatwerk, en gaat verder dan pasklare oplossingen. Er is veel aandacht besteed aan de los-vastverbindingen in het gebouw zodat de gebruikte materialen in de toekomst mogelijk weer ergens anders kunnen dienstdoen. Een oplossing die zichtbaar in het oog springt, zijn de toiletten van Bricks. Eugény: “Hergebruik van toilethokjes uit scholen of zwembaden paste niet in deze ruimte. Nu hebben we van deze houten blokken, gemaakt van 100% resthout van trappenfabriek Vermeulen, een dames- en herentoilet gestapeld, maar je kunt er in principe zonder al te veel moeite ook andere ruimtes mee vormen.”

Waar zoeken we de winst?

Met de kennis van vandaag zouden er nu wellicht andere keuzes gemaakt zijn. Philippe benadrukt dat het gaat om het grotere geheel. “We kijken vaak alleen op projectniveau, maar de winst is groter dan dat. Het hergebruik van onze deuren en kozijnen kostte veel bloed, zweet en tranen. Maar uiteindelijk is het gelukt, zonder nieuwe grondstoffen. Die zoektocht moet centraal staan, en creativiteit, durf en onverwachte samenwerkingen kunnen leiden tot nieuwe oplossingen. Als we starten met het doel om grondstoffen anders te gebruiken en vervolgens samen onderzoeken hoe we dat praktisch en financieel haalbaar kunnen maken, is er ineens veel meer mogelijk. Dat begint met deuren hergebruiken maar het einde is nog lang niet in zicht.”

Doen, leren, delen

Terugblikkend zie je pas hoe snel het kan veranderen en hoeveel er is geleerd sinds de start van het project, zo stelt Martin: “Als bedrijf willen we omgevingen creëren waarin geluk en gezondheid centraal staan. Dat gaat al veel verder dan enkel stenen stapelen. Dit soort projecten zijn belangrijk omdat we er dingen leren waarmee we verder kunnen op grotere schaal. En het mooie is dat die kennis en inzichten zich als een spreekwoordelijke olievlek beginnen te verspreiden. Steeds meer collega’s willen zelf ook stappen zetten en aan de slag. Dat is wat je wilt bereiken.”