Van cultuurshock naar cultuurexpert?

Dat bewonersconsulent Jay al sinds kinds af aan de wereld over reist, legt haar in haar dagelijkse werk geen windeieren. Haar bovenmatige interesse in verschillende culturen drijft haar tijdens renovatieprojecten een stapje extra te zetten voor mensen met een migratieachtergrond. “Ik wil dat iedereen zich gehoord en gezien voelt.” 

“Mijn eerste reisherinnering is wazig. Ik was 4 jaar oud, en mijn ouders namen mij mee naar Gambia. Ik vond het super spannend dat iedereen in het Afrikaanse land er anders uitzag dan de mensen die ik tot dan toe kende. Ik weet verder niks meer van de reis, maar het was achteraf gezien de eerste keer dat ik mij realiseerde hoe divers de mens is. De fascinatie voor verschillende mensen, culturen en landen groeide met het jaar. Mijn ouders werkten in de toerismesector op Texel, waardoor ik binnen een speciale regeling viel op mijn bassischool. Elk jaar kon ik twee weken buiten alle schoolvakanties vrij krijgen. Mijn ouders maakten hier gretig gebruik van. We gingen elk jaar op reis. Van Israël en Mexico tot het Dominicaanse Republiek en India. Mijn ouders wilden altijd ver weg en zo bijzonder mogelijk.” 

Niet vanzelfsprekend 

“Van jongs af aan leerde ik dat wat ik thuis had, niet vanzelfsprekend was. Ik ontmoette kinderen die in sloppenwijken wonen, zag leeftijdsgenootjes langs de straat bedelen en zag hoe grote gezinnen kleine hutjes in the middle of nowhere met elkaar deelden. Elke reis die we maakten, namen we spullen mee om uit te delen. Ik denk dat dit ertoe heeft geleid dat ik, ondanks dat ik enig kind ben, nooit hebberig ben geweest. Mijn moeder benadrukte ook altijd dat wij niet beter zijn dan anderen omdat we bijvoorbeeld een groter huis hadden of omdat ik meer speelgoed had. Ons leven was anders, niet beter.” 

Shock 

“De grootste cultuurshock, ervoer ik tijdens onze reis door India. Ik was vijftien jaar oud en compleet overweldigd door de scherpe geuren, het verkeer, de kolkende mensenmassa’s en het enorme verschil tussen rijk en arm. Ik ben nooit vergeten dat we in de stad Varanasi, de voor Hindoes heilige stad naast de rivier de Ganges, een man ontmoetten die ons graag zijn woning wilde laten zien. Vol trots toonde hij ons een kale raamloze ruimte van 2 bij 2 waar een bed in stond. Een gat in de grond fungeerde als wc en in de hoek werd boven een klein vuurtje gekookt. Hij deelde het huis met zijn vrouw en zes kinderen. Ik kan mij herinneren dat ik als puber met stomheid geslagen was. De man was dolgelukkig omdat hij dichtbij de heilige rivier woonde in een huis dat aan al zijn behoeften voldeed. Deze ervaring maakte veel indruk. Ik leerde de kleine dingen in het leven te waarderen en dat mijn ‘normaal’ niet gelijk staat aan het normaal van een ander. Het is een ervaring die ik nooit vergeet.” 

Gevormd 

“Alle ervaringen tijdens mijn reizen hebben mij gevormd. Ik ben heel vroeg in mijn leven heel sociaal geworden omdat ik als kind met iedereen leerde kletsen en spelen. Ongeacht hun afkomst. Ik haal mijn geluk uit ervaringen en mensen in plaats van uit materialistische zaken. Ik ben zelfstandig, ongevoelig voor groepsdruk én heb een bovenmatige interesse in andere landen en culturen. Ik ben zelf atheïst, maar vind het heel fascinerend om te ontdekken wat mensen die wél religieus zijn drijft om bepaalde levenskeuzes te maken. Allemaal zaken die mij als bewonersconsulent geen windeieren leggen. Ik voel dat mijn persoonlijke rugzak vol reiservaringen van grote toegevoegde waarde is in mijn werk. Het is namelijk mijn taak om mensen mee te krijgen in een renovatieproject. En voordat ik draagvlak kan ophalen is het belangrijk dat ik weet wat mensen drijft. Wat hun belangen en behoeften zijn. Wat de beweegredenen zijn achter een potentiële ‘ja’ of ‘nee’.” 

Intrinsieke motivatie 

“Ik heb de intrinsieke motivatie om bewoners te leren kennen en begrijpen. Dit geldt zowel voor autochtone Nederlanders die uit een andere wijkcultuur komen dan ikzelf als voor mensen met een migratieachtergrond. Iedereen heeft zijn eigen normen en waarden, en ik geloof dat het tonen van begrip hiervoor respect afdwingt. Is een knikje gepast of is het een warme handdruk? Doe ik mijn schoenen uit bij de voordeur, klop ik niet aan op een moment dat er gebeden wordt, drink ik een kopje koffie mee of is het beter mijn boodschap kort en bondig te houden? Ik houd hier graag rekening mee als bewonersconsulent met als doel dat iedereen zich gezien en gehoord voelt.” 

Vooroordelen 

“Er bestaat binnen de bouw het vooroordeel dat renovatieprojecten in wijken waar mensen met verschillende achtergronden wonen, moeilijker zijn. Ik zie dit niet zo. Mensen met een migratieachtergrond zijn echt niet moeilijker dan autochtone Nederlanders, we moeten ze alleen leren begrijpen. De kans dat je een ‘nee’ krijgt is bijvoorbeeld groot als je een keuken gaat slopen tijdens de Ramadan, maar met wat voorkennis en empathie kunnen we dit simpel oplossen door voor deze mensen extra kookvoorzieningen te treffen. Ik ben bereid dat extra stapje te zetten. Ik ben ervan overtuigd dat we door oprechte interesse te tonen voor álle bewoners, elke kloof te overbruggen is. Ik zie voor mij als bewonersconsulent ook de taak om de kloof tussen uitvoerders en bewoners te dichten door kennis te delen over verschillende culturen binnen het project en daarbij behorende gedragingen en beweegredenen. Hoe meer begrip we hebben voor elkaar, hoe soepeler alles verloopt. ” 

Ontwikkelen 

In mijn werk als bewonersconsulent staat de bewoner centraal. In de verschillende projecten die ik doe heb ik te maken met veel verschillende doelgroepen en achtergronden. Ik vind het belangrijk om me te verdiepen in de persoonlijke situatie van bewoners zodat ik ze zo goed mogelijk kan helpen. Dat creëert wederzijds begrip en zorgt voor een soepele uitvoering. Mijn intrinsieke motivatie ligt dus echt in de vraag wat mensen motiveert en hoe ze naar de wereld kijken. Dat sluit gelukkig heel goed aan bij de werkwijze van de afdeling Bewonerszaken. Mijn grootste hobby is reizen en ook daarin maak je kennis met andere culturen, achtergronden en inzichten. Daarnaast weet je nooit wat de dag van morgen brengt. Aan Australië heb ik mijn hart verpand gezien de prachtige natuur en bewogen (relatief korte) historie op menselijk vlak. Ik zou er best wel willen wonen. Wie weet gaat dat ooit gebeuren. 

Bewonersconsulent, Jay Erwich.