Dura Vermeer en Barli Bouwsystemen werken aan duurzame hervorming bestaande woningvoorraad

In 2030 moet het gebruik van nieuwe grondstoffen in de bouw met vijftig procent gereduceerd worden en in 2050 moeten alle woningen CO2-neutraal zijn. Hoe deze doelen behaald kunnen worden, onderzoekt Dura Vermeer Renovatie Midden West samen met bouwteampartner Barli Bouwsystemen. Projectmanagers Henk Marsman en Bram van Vliet vertellen samen met Serge Wouters van Barli over hun innovatieve oplossing, de zogenoemde circulaire renovatieschil.

Het begon allemaal met het onderzoek van TU Delft-onderzoekster Anne van Stijn naar de vraag hoe de energietransitie kan worden verbonden met het creëren van een circulaire economie. Kort gezegd bleek het gebruik van een circulaire renovatiecomponent voor het energie-efficiënter maken van bestaande woningen een antwoord. “Toen we werden benaderd of wij meewilden doen aan het onderzoek, hebben we als Dura Vermeer volmondig ja gezegd”, vertelt projectmanager Henk Marsman enthousiast. Een gezonder en groener Nederland staat hoog op de agenda van Dura Vermeer. “Als familiebedrijf zit duurzaamheid in ons DNA. Ik heb zelf ook kinderen en maak mij zorgen over de volgende generaties. De doemscenario’s worden steeds reëler. Laten we ons alsjeblieft inzetten om dat te voorkomen.” Projectmanager Bram van Vliet vult aan: “Het is een geweldige kans om als Dura Vermeer koploper te zijn op het gebied van duurzaamheid in de bouw. Een thema waar zoveel vraagtekens over bestaan. Heel gaaf dat wij naar antwoorden mogen zoeken.”

Match

Barli Bouwsystemen is als maker bij het project betrokken. Henk licht toe: “Wij zijn goed in het organiseren van processen en kunnen op papier veel bedenken, maar voor de daadwerkelijke productontwikkeling hadden we een maker nodig.” De link met Barli Bouwsystemen, expert in prefab systeembouw, houtskeletbouw en mobiele bouw, was snel gelegd. Serge Wouters, hoofd voorbereiding bij Barli Bouwsystemen, is namelijk een oude bekende van Dura Vermeer. Serge: “Ik heb bijna twintig jaar bij Dura Vermeer gewerkt. Barli en Dura hebben hetzelfde DNA: no-nonsense, duurzaamheid hoog in het vaandel en we werken graag samen om tot een zo optimaal mogelijke oplossing te komen. We zijn een perfecte match.” Barli is koploper op het gebied van houtbouw, modulaire systeembouw en gebruikt zo veel mogelijk biobased materialen. Serge: “Circulariteit staat eigenlijk centraal bij alle oplossingen die wij bieden. Dura Vermeer is op hun beurt heel goed in het verbinden van de juiste partijen en het vermarkten van oplossingen. Samen kunnen we veel impact maken.”

Hervormen

Het ontwikkelen van een circulair prefab gevel- en dakcomponent, oftewel een circulaire renovatieschil, voor het isoleren van bestaande rijtjeswoningen is het doel van de samenwerking. Henk: “We kunnen natuurlijk niet alle woningen voor 2050 slopen en opnieuw energieneutraal bouwen. We moeten dus de bestaande woningvoorraad hervormen. Wij richten ons met onze geveloplossing op grondgebonden eengezinswoningen die zijn gebouwd tussen 1950 en 1980. Deze woningen hebben veel overeenkomsten en maken een substantieel onderdeel uit van de bestaande woningvoorraad. We ontwikkelen een warme jas die de woningen energieneutraal maakt op duurzame wijze.” Ons veel toegepaste nul-op-de-meter renovatie concept zit technisch heel vernuftig in elkaar en verduurzaamd het energiegebruik in de woning enorm. Alleen zijn de toegepaste materialen en verbindingen bij deze oplossing helemaal niet bedacht met een mogelijk hergebruik in de toekomst. Daarom werken wij nu aan een verbetering van het concept op dat vlak: Een circulaire renovatieschil, die in originele staat, of in onderdelen hergebruikt kan worden en waarvan de gebruikte materialen een zo laag mogelijke milieu-impact hebben”.

Complex

Een heuse zoektocht, volgens projectmanager Bram van Vliet: “Circulariteit is een complex thema. Nergens is vastgelegd wat wel en niet circulair is. Is het circulair om te bouwen met nieuw materiaal dat in de toekomst hergebruikt kan worden of moeten we direct beginnen met hergebruikt materiaal? Wat is de impact van verschillende materialen op het klimaat? Waar halen we hergebruikte materialen vandaan en wat voor garanties kunnen we bieden met betrekking tot de kwaliteit daarvan? Allemaal zaken die compleet nieuw voor ons waren.” In februari 2020 is het ontwerpteam, met daarin onder meer een architect en een specialist in circulaire bouwmaterialen, onder de bezielende leiding van onderzoekster Anne van Stijn gestart om dit soort vragen te beantwoorden. Henk: “Na een half jaar kregen we een beetje in de smiezen wat we wilden en rond de jaarwisseling hadden we ons plan voor een circulaire prefab geveloplossing op papier wind- en waterdicht.”

Mock-up

Barli is de daarop volgende periode druk bezig geweest om dit plan in de praktijk waar te maken met een mock-up. Bram: “Je kunt op papier van alles verzinnen, maar in het productieproces wordt het echt. De oplossing moet ook maakbaar en te vermarkten zijn.” Hoe ze de geveloplossing na die maanden van onderzoek uiteindelijk zijn aangevlogen? Serge: “Ik verklap niet te veel omdat we een bepaalde exclusiviteit willen behouden, maar we maken gebruik van een constructief element met isolatievulling in combinatie met kleinere componenten om de gevelafwerking te kunnen maken. Om de circulariteit te waarborgen zijn die componenten ook weer op andere plaatsen inzetbaar. Voor materiaalgebruik hebben we gekeken naar wat er beschikbaar is uit de markt voor hergebruik. Nieuwe materialen zijn daarnaast zo biobased mogelijk.” Van de mock-up die over een aantal dagen wordt opgeleverd, hopen de mannen onder meer te leren welke materialen het beste werken en hoe de prefab gevel is in te passen in een productieproces op grote schaal. Bram: “De mock-up is een tussenstap naar een echt gevelelement. Op basis hiervan maken we concrete keuzes.” Ondanks dat de mock-up ‘slechts een tussenstap is’, is het volgens Henk ook een grote mijlpaal. “Toch wel een beetje kippenvel, dit is het eerste tastbare resultaat van ons werk.”

De volgende stap is de toepassing van de gevel in een pilotwoning. Een mijlpaal die over een half jaar op de agenda staat. De grootste uitdaging zit volgens de heren niet meer per se in de techniek, maar in het kostenplaatje en de houding van de markt en opdrachtgevers. Bram: “We merken in gesprekken met woningcorporaties dat ze nog erg afwachtend zijn in dit aspect van het duurzaamheidsvraagstuk. De vraag is of ze al klaar zijn om te investeren in onze oplossing. Nog niet iedereen is doordrongen van het feit dat deze maatregelen echt nodig zijn.” Henk voegt toe: “Hoe dan ook is dit project wat ons betreft geslaagd. We zijn enorm trots op het product waar we aan werken. Het heeft de potentie om een paar miljoen woningen energieneutraal te maken en we doen als Dura Vermeer enorm veel kennis op. Wij zijn niet langer aan het praten, we zetten concrete stappen richting bewustwording