Lessons learned bij Alliander Westpoort, een flexibel houten werkgebouw

De bouw van het nieuwe houten kantoorgebouw van Alliander is in volle gang. Erik Roerdink, architect bij de Zwarte Hond, en Gökhan Bayram, projectleider Dura Vermeer Bouw Midden West, delen de lessen die zij hebben geleerd tijdens het ontwikkelproces - van ontwerp tot uitvoering. 

De locatie van Liander Westpoort is in vele opzichten aantrekkelijk. Het nieuwe regiokantoor ligt aan het havengebied van Amsterdam Westpoort, een industriële locatie die goed past bij een bedrijf als Alliander. Daarnaast is er een goede ontsluiting door de directe ligging aan de snelweg en het treinspoor. De locatie is heel bepalend geweest voor het ontwerp. De kavel volgt de vorm van het spoor en is lang en smal.  

De wens van Alliander én de ligging van de locatie op een juiste manier samenbrengen was nog een hele puzzel. Een puzzel waar Alliander, de Zwarte Hond en Dura Vermeer Bouw Midden West zich over hebben gebogen. De wens van Alliander is een prettig en gezonde werkomgeving te maken, waar plek is voor iedereen.  

Verbonden door duurzame ambities, laag voor laag 

De ambities die Alliander, De Zwarte Hond en Dura Vermeer aan elkaar verbinden, hebben betrekking op duurzaamheid. Een hele uitdaging in het korte ontwerpproces en een bouwtijd van 11 maanden. Op duurzaamheid vinden de partijen een aantal aspecten vanzelfsprekend, zoals de nieuwe vormen van elektrische mobiliteit, hergebruik en gebouwen omringen met water en groen. Voor het nieuwe regiokantoor wilden de partijen echter nog een stap verder gaan: 'Hoe maken we hier een bijzonder gebouw dat én gezond én functioneel is, en ook nog eens een werkgebouw voor de toekomst oplevert. 

Uiteindelijk is er tot een ontwerp gekomen dat in hoge mate flexibel, schaalbaar en modulair is. Daarmee is het gebouw aan te passen aan mogelijk veranderende behoeften in de toekomst. Daarbij krijgt het nieuwe regiokantoor voor een groot deel een houten constructie, dat weer aansluit bij de wens voor een gezonde werkomgeving. Werken in een houten gebouw vermindert de stressniveaus, verlaagt de hartslag en verbetert de concentratie. Daarbij sluit bouwen in hout ook aan bij de duurzame ambities van de partijen. Bouwen in hout is kiezen voor een ecologisch verantwoorde bouwmethode die de natuur minimaal belast.   

Gökhan vertelt: ‘Er moest ook een goede vertaling komen naar een technisch ontwerp. Dat hebben we niet gedaan volgens het traditionele plan, waarbij we alles zo efficiënt en geïntegreerd mogelijk oplossen. We hebben met elkaar gekeken hoe we het werkgebouw laag voor laag kunnen opbouwen’. Erik vult aan: ‘van houten constructie naar techniek en vervolgens de buitengevel. We realiseerden ons dat dit vraagt om een zeer nauwe samenwerking’. 

Van ontwerp naar digitale modellen en de houtfabriek 

Het ontwerp is volledig digitaal uitgewerkt in BIM en AR. Alle kennis en kunde van het bouwteam zit erin. Bouwen in lagen bracht constructief een aantal technische optimalisaties met zich mee, die impact hadden op de detaillering in het ontwerp. ‘Om dat op te lossen zijn we met De Zwarte Hond en het bouwteam naar de houtfabriek van LTS in België gegaan om de juiste materialen te selecteren. In een zeer korte tijd hadden we de juiste producten’, aldus Gökhan.  

Erik vult aan: ‘Door echt samen aan de slag te gaan, is de engineeringstijd verkort naar 3 weken en startte de productie van de houten kolommen, liggers en vloeren al snel. Digitalisatie in de bouw is echt een toegevoegde waarde in het proces. Alles wat we met elkaar van tevoren uitwerken is op de bouwplaats letterlijk een-op-een hetzelfde. We hebben weinig discussies gehad of maatkwesties die we anders moesten oplossen. Het is een mooie, precieze manier van bouwen. Ik word blij van het zien van de constructie’. 

Geen bouwplaats, maar montageplaats 

Het bouwen in lagen brengt meer voordelen met zich mee. ‘De slimmigheid is dat we de raakvlakken geëlimineerd hebben. De prefab betonnen kern hebben we los gehouden van de houten constructie. Door autonoom te bouwen lopen we in op de bouwtijd, omdat we niet afhankelijk zijn van het op tijd aanvoeren van materialen’, licht Gökhan toe.  

‘We spreken ook niet meer van een bouwplaats, maar een montageplaats. De onderdelen worden bij aankomst direct gemonteerd. Er is minder materieel aanwezig en tegelijkertijd ook minder bouwplaatsmedewerkers. Het bouwafval nemen leveranciers direct mee. We realiseren niet alleen een veiligere werkomgeving, maar ook een schonere en overzichtelijke montageplaats’. 

Geleerde lessen  

‘Wat we nu echt hebben geleerd, is dat de regelgeving nog niet op orde is. Houtbouw is een nieuwe trend en er zijn nog geen rapportages of houtbouw normeringen. Denk aan vraagstukken tijdens het proces als brandveiligheid, vocht en akoestiek’, aldus Erik. Gökhan beaamt het, ‘er is nu veel tijd besteed aan deze vraagstukken en de vervolgstappen waar het team op moest rekenen. Bijvoorbeeld het beschermen van de houten liggers en vloeren tegen invloeden van buiten, zoals het weer’.  

‘Bovendien gaat bouwen in hout over een andere dimensionering en maatvoeringen. Je komt niet meer weg met een standaard verdiepingshoogte in een stedenbouwkundig model van 3 meter hoog. Hier hebben we dat goed kunnen oplossen maar het is wel een aandachtspunt’, stelt Erik. 

‘Daarnaast is ontwikkelen en bouwen in hout echt een expertise. Er gaat 1000 kubieke meter hout in het werkgebouw. Een enorm volume’, zegt Erik. Gökhan sluit dan ook af: ‘constructies zijn niet een-op-een te kopiëren. Het is belangrijk om vroeg in het proces met experts met kennis van hout aan tafel te zitten. Het leerproces gaat hoe dan ook door!’