Margriet Sitskoorn over uitdagingen in het samenwerken

Het is niet zo makkelijk om over je eigen schaduw heen te stappen.

Het is zonneklaar dat publieke en private partijen samen enorm de schouders eronder moeten zetten om de woningproductie te versnellen en daarmee iets te gaan doen aan de alsmaar groeiende woningnood. Waarom blijkt dat in de praktijk dan nog steeds zo ingewikkeld, dat samenwerken? Ter voorbereiding op haar gesprek met Chris Kuijpers, Directeur-Generaal Volkshuisvesting en Bouw bij ministerie BZK, op de PROVADA, gaat Marieke Mentink, Directeur Vastgoed van Dura Vermeer, in gesprek met Margriet Sitskoorn, Professor in de Klinische Neuropsychologie. Inderdaad: met iemand die begrijpt hoe het daarbóven werkt, in onze hersenpan. 

Te groot, te veel, te ver weg.

Margriet: ‘Moeilijk samenwerken hoort bij hele complexe problemen. Het lijkt over een alles overstijgend probleem te gaan, dat 900.000 woningentekort, maar er spelen natuurlijk allerlei andere belangen en subdoelen in mee. Die worden vaak niet of niet meteen gedefinieerd, zodat er allerlei dingen dwars gaan zitten, bij de samenwerkende partners. Bedrijven en mensen krijgen of ervaren bijvoorbeeld geen transparantie, of vinden dat ze zelf niet genoeg uit zo’n samenwerking kunnen halen. Daarnaast gaat het ook bijna altijd over een oplossing die ver weg ligt, in de tijd. Die drie factoren - de complexiteit van de vraag, de verschillende onderliggende belangen en de lange termijn die nodig is om de oplossing te bereiken - maken het ongelofelijk ingewikkeld om met elkaar de blik op dezelfde bal te houden.’ 

Complexiteit en bubbels.

Zijn de tijden zo veel complexer geworden of speelde dit altijd al, wil Marieke weten? Margriet beaamt: dit is inderdaad wel de tijd van de héle complexe problemen: ‘Als die 900.000 woningen het enige en absolute doel waren, was er geen discussie. Maar we leven in het VUCA-tijdperk. Het tijdperk van de Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity. Problemen zijn door al die factoren complexer dan ooit en iedereen kijkt ernaar vanuit zijn eigen bubbel. Het is heel moeilijk om die bubbel te ontstijgen. De hersenen van een mens zijn niet helemaal hetzelfde als 1000 jaar geleden, maar grotendeels wel. De omgeving is wel veranderd. Daardoor is er een verschuiving zichtbaar naar meer individualisme, meer redeneren vanuit je eigen belang of het belang van jouw groep: de bubbels. Dat leidt niet tot beter samenwerken. Het is door de bubbels bovendien nóg makkelijker geworden om alleen maar te geloven wat je al gelooft, wat je al weet of wat je wilt.'

Transparant en dus kwetsbaar zijn.

Het volgende punt dat ook Marieke heel erg herkent, is transparantie. Margriet: ‘Volledige transparantie in samenwerkingen is ongelofelijk belangrijk, anders zit je met z’n allen al gauw uren te vergaderen over iets wat niet het echte doel is, of niet het echte probleem. Voor verandering en innovatie is moed nodig. De moed om je eigen automatismen te doorbreken, het ongemak op te zoeken. Dat is heel erg moeilijk, maar je kunt het wel leren. Kwetsbaarheid en transparantie liggen heel dicht bij elkaar. Als ik baas ben van een grote organisatie, dan is mijn hoogste belang wellicht: gezonde winstgevendheid en mijn mensen aan het werk houden. Die 900.000 woningen zijn dan ondergeschikt aan dat doel. Het zijn vaak dingen die iedereen wel snapt, maar die niet uitgesproken worden, zodat je alsmaar over de verkeerde dingen blijft onderhandelen. Je moet de dilemma’s juist wél benoemen. Dat zou voor alle partners moeten gelden. En dan: durf je wel in te leveren? Op je eigen status, bijvoorbeeld? Als je aan de top staat, zou je toch in staat moeten zijn om daar overheen te stappen in het kader van iets groters? Toch is dat vaak niet zo.’ 

Niets menselijks is ons vreemd.

Wat voor type interventie kun je doen, wil Marieke weten, om slecht werkende samenwerkingen uit het slop te halen of ervoor te zorgen dat een goede samenwerking goed blijft functioneren? Margriet: ‘Het begint met inzicht. Daar werk jij aan door jouw mini-onderzoek en de bijbehorende gesprekken. Daar werk ik aan door in allerlei organisaties en op allerlei ministeries voor zelfinzicht te zorgen, mensen de spiegel voor te houden. Iedereen denkt: ik ben niet zo kortzichtig, ik zit niet in een bubbel, maar niets menselijks is ons vreemd. Altruïsme bestaat niet, in de neuropsychologie. Dat inzicht moet je krijgen. Zien-begrijpen-voelen is echt de eerste stap. Dat haal je niet uit een tekstboek: dat moet je ervaren. Daarna kun je het proces voor een complex probleem met elkaar in kaart brengen en zien: welke belangen spelen hier, welke valkuilen komen we tegen, wat wordt onze reis naar het doel.’ 

De 900.000 woningen vraag.

Dit artikel is een verkorte versie van een artikel dat werd geschreven voor het boekje ‘De 900.000 woningen vraag’, dat tijdens de PROVADA 2024 wordt uitgegeven door Dura Vermeer Divisie Bouw en Vastgoed. Deze publicatie is vanaf vrijdag 14 juni te vinden op duravermeer.nl/provada. 

Op de PROVADA gaat Marieke Mentink verder in op dit onderwerp, in een gesprek met Chris Kuijpers op woensdag 12 juni om 11:00 uur. We zijn te vinden in hal 12, op stand 43. Tot dan! 

Ben je benieuwd naar ons gehele programma? Klik dan op onderstaande button. 

LEES MEER