SmartDock: innovatieve oplossing voor mobiliteitsvraagstuk groene stadswijk Elements

Welke rol moet mobiliteit spelen in de herontwikkeling van het voormalige Fluor-terrein in Haarlem? Dat was een centrale vraag voor projectdirecteur Rik Zentjens van Dura Vermeer. Het antwoord werd gevonden in SmartDock: een multifunctionele mobiliteitshub. Samen met projectontwikkelaar Thomas van Sliedregt bespreekt hij het toekomstgerichte concept: “We zetten echt iets neer voor de volgende generaties”. 

Het voormalige Fluor-terrein wordt herontwikkeld tot de groene duurzame stadsbuurt Elements. Het oude hoofdkantoor ondergaat een transformatie tot een modern appartementengebouw met industriële lofts en werkruimtes. Daaromheen komen nieuwbouwappartementen, gezinswoningen en horeca in een groen stadspark. “De visie die we hebben opgesteld met de landschapsarchitect en de gemeente is: stad tussen de bomen. Geen bomen in stad, maar stedelijkheid in een bomenlandschap”, legt projectdirecteur Rik uit. Het thema mobiliteit stond direct hoog op de agenda door de ligging van de wijk, want hoe creëer je een rustige en natuurlijke omgeving op een terrein dat tussen twee grote ontsluitingswegen ligt? Het antwoord was simpel, maar de manier waarop minder voor de hand liggend: “We wisten dat als we een rustig binnenklimaat wilden organiseren, de auto’s eruit moesten en het groen erin. Maar hoe zorgen we dat een autoluwe buurt niet ten koste gaat van de bereikbaarheid van de wijk? En hoe zorgen we dat onze oplossing aansluit bij de samenleving van morgen?” 

Van bezit naar gebruik 

Het eerste plan om ‘alles onder de grond te stoppen’ viel snel af. “Ondergrondse garages zijn heel prijzig én in stedelijke gebieden zien we steeds meer deelmobiliteit. De tweede auto gaat eruit en veel jonge mensen hebben zelfs helemaal geen auto”, aldus Rik. “Dit komt voort uit de trend dat we steeds meer van bezit naar gebruik gaan”, vult Thomas aan. “De kans was groot dat wij parkeerkelders zouden maken die over twintig jaar voor de helft leegstaan.” Met het oog op de toekomst ontstond het idee voor een multifunctionele mobiliteitshub genaamd SmartDock. Een bovengrondse parkeergarage op een centrale plek in de wijk die modulair is opgesteld en over een commerciële plint beschikt. “Doordat het gebouw modulair en demontabel is, kan het in de toekomst makkelijk aangepast worden of herontwikkeld worden. De commerciële plint brengt levendigheid in de buurt en stimuleert ontmoeting”, aldus Rik.  

Meer dan een parkeergarage 

Rik en Thomas benadrukken dat SmartDock veel meer is dan ‘gewoon’ een parkeergarage. “Parkeergarages hebben vaak het imago van donker, unheimisch aanvoelende gebouwen waar weinig sociale controle is. Daar willen wij vanaf. SmartDock is straks de plek waar mensen letterlijk en figuurlijk thuiskomen. Als je na een lange werkdag weer naar huis rijdt, is dit de plek waar je met een fijn gevoel je auto parkeert en buurtbewoners treft.” Dat thuisgevoel zit volgens de projectdirecteur in zowel de levendigheid die de ondernemers in de commerciële plint bieden, als de uitstraling van het gebouw. “Het gebouw wordt bekleed met houten lamellen, groene tussenpanelen en een dak vol struikgewassen en grassen. Het krijgt een warme en vriendelijke uitstraling die perfect past binnen het parkachtige Elements.” Welke ondernemers hun intrek nemen in de plint is nog niet duidelijk, maar het zal sowieso een horecagelegenheid en een pakketpunt betreffen. “Ik visualiseer dat bewoners na het parkeren naar buiten lopen, buurtgenoten zien genieten van een drankje op het terras, een lekkere koffie to go of een pakketje ophalen en met een tevreden gevoel naar huis lopen.”  

Meer ruimte voor groen 

Klinkt mooi, maar hoe duurzaam is Smart Dock eigenlijk? “De duurzaamheid zit in het modulaire systeem”, legt projectontwikkelaar Thomas uit. “Je kan het gebouw uit elkaar halen en ergens anders neerzetten óf verkleinen en vergroten op basis van veranderende behoeften in de toekomst. We zetten echt iets neer voor de volgende generaties.” Volgens de projectontwikkelaar draait het daarnaast ook om ‘het grotere plaatje’: “Het centreren van mobiliteit in een wijk door middel van deze mobiliteitshub is een ideaal middel om een gebied duurzamer in te richten. Als je auto’s uit een gebied haalt, creëer je ruimte voor meer woningen, groen en biodiversiteit én dus meer kwaliteit voor alle bewoners van een gebied. Ik zie het als dé hoeksteen in de ruimtelijke ontwikkeling.” Ook wordt er in de hub voorgesorteerd op de ontwikkelingen rondom elektrisch rijden: “We hebben 20% van de parkeerplaatsen voorzien van een laadpaal, en hebben alle voorzieningen aangebracht om snel op te kunnen schalen naar een capaciteit van 100%. 

Eigen beheer 

Het multifunctionele mobiliteitsconcept is niet het enige vernieuwende, ook het feit dat Dura Vermeer het gebouw zelf gaat beheren is een primeur. “We blijven eigenaar van het gebouw om een bredere kijk te krijgen op mobiliteit”, legt de projectdirecteur uit. “We willen monitoren op wat voor manier bewoners gebruik maken van de hub. Hoeveel behoefte is er aan eigen parkeerruimte, is er bijvoorbeeld ook ruimte voor omliggende bedrijven om overdag te parkeren in SmartDock en hoe wordt er omgegaan met de deelmobiliteit die we aan willen bieden vanuit de hub? Wij zetten deze kennis in bij andere gebiedsontwikkelingen. Daarbij ontzorgen we de gemeente ook door het beheer in eigen hand te houden. Gemeenten worstelen namelijk enorm met ruimtegebrek, parkeergebruik en nieuwe parkeernormen.” De plannen voor deelmobiliteit vanuit de hub worden de komende tijd verder uitgedacht. “We zijn op dit moment in gesprek met verschillende aanbieders van deelvervoer”, aldus Thomas. “We willen elektrische deelauto’s, elektrische (bak)fietsen en scooters aanbieden. De bewoners bepalen uiteindelijk waar behoefte aan is en ze betalen alleen voor wat ze gebruiken.” 

Het gaat er uiteindelijk om wat je ervoor terugkrijgt 

Het eerste moment van kennisvergaring heeft zich al aangediend: de ontvangst door de kopers. En dat was volgens Rik ‘best even spannend’. “De woningen in Elements kosten tussen de vier en acht ton en zijn daarmee gericht op een doelgroep die vaak twee auto’s heeft én gewend is bij de deur te parkeren. Met SmartDock krijgen bewoners de mogelijkheid één parkeerplek te huren, middels een abonnement. Dat is toch andere koek. Het was mooi om te zien dat de toekomstige bewoners net zo enthousiast waren over het concept als wij. Ook bij de doelgroep met twee auto’s ontstaat er meer openheid voor nieuwe vormen van mobiliteit. Het gaat er uiteindelijk om wat je ervoor terugkrijgt.” 

Slimme oplossing voor toekomst 

De collega’s zien SmartDock als een ‘slimme oplossing voor de toekomst’: “Het ruimtegebrek wordt steeds groter, maar ook hoe we met mobiliteit en duurzaamheid omgaan verandert. Veel parkeergarages in grote steden staan leeg, want waarom zou je nog een dure parkeerplek kopen als je ook een deelauto of -scooter overal in de stad kan parkeren? Ik voorzie dat we dit concept in de toekomst veel vaker gaan toepassen”, aldus Rik. “Ik denk wel dat er gedragsverandering voor nodig is”, voegt Thomas toe. “Mensen hebben tijd nodig om te realiseren wat de voordelen zijn van het feit dat hun auto op loopafstand staat, namelijk een veiliger, groener en levendiger leefgebied.” Beiden zien het concept vooral in stedelijke gebieden terechtkomen. “Er zijn genoeg plekken in Nederland waar je wel ruimte hebt, en bij grondgebonden woningen is de behoefte om de auto voor de deur te hebben te groot.” 

SmartDock wordt eind dit jaar opgeleverd. Voor projectdirecteur Rik een mijlpaal: “Heel gaaf dat wat we op papier hebben bedacht, nu echt is geworden.” En het harde werken werpt nu al zijn vruchten af, want de bouw van een tweede SmartDock staat al gepland bij gebiedsontwikkeling WijCK in Pijnacker-Nootdorp. De tender is mede gewonnen dankzij ons mobiliteitsconcept. “We gaan alles wat we hebben geleerd opnieuw gebruiken in deze nieuw te ontwikkelen SmartDock 2.0. Ik ben super trots dat we dit samen voor elkaar hebben gebokst!”