Toegankelijkheid gaat niet vanzelf: ga het gesprek aan

Hoe zorgen we ervoor dat iedereen, ongeacht zijn of haar fysieke beperkingen, zich thuis kan voelen in de stad? Deze vraag stond centraal in het onderzoek De (On)Beperkte Stad, een initiatief van Dura Vermeer in samenwerking met de gemeente Rotterdam en Social Snackbar. Het doel was om de toegankelijkheid in kaart te brengen en te onderzoeken hoe ontwerpkeuzes in stedelijke ontwikkelingen dit beïnvloeden. Tijdens de Week van de Toegankelijkheid maken we de balans op: hoe kijken onze collega’s eigenlijk naar dit thema en hoe vertaalt het zich naar hun werk? Aan het woord: Barry Hegeman, ontwikkelmanager bij Dura Vermeer.  

Barry werd door een dwarslaesie afhankelijk van een rolstoel. Na een periode keerde hij terug naar zijn werk en kwam hij erachter hoe belangrijk het is het gesprek aan te gaan over toegankelijkheid op het werk voor mensen met een beperking. Omdat ook voor hem in een belangrijke periode het verschil maakte tussen mee kunnen doen of niet.  

Voor altijd in een rolstoel  

“Het toekomstbeeld voor mij was dat ik altijd afhankelijk zou zijn van een rolstoel,” vertelt hij. “Dat is gelukkig niet gebeurd, maar ik ben wel een jaar afhankelijk geweest van een rolstoel. Gedurende die tijd heb ik zowel goede als slechte dagen gehad. En dan kom je er pas echt achter hoe de wereld eruitziet. De meest kleine, ogenschijnlijk onbeduidende dingen waar je normaal niet over nadenkt, kunnen je toegankelijkheid enorm beperken. Een voorbeeld hiervan is de grote, zware deuren in ons kantoor. Die zijn log en moeilijk te openen vanuit een rolstoel. Brandveiligheid is belangrijk, maar soms zijn het de kleine aanpassingen, zoals deuren die langzaam sluiten, die het verschil maken in toegankelijkheid.” 

Voelt alsof je niet meer meetelt  

Zelfstandigheid is een belangrijk thema voor hem. “Je wilt zelfstandig, zo zelfredzaam mogelijk in de wereld staan. Ja, hulp vragen hoort erbij, maar je wilt niet afhankelijk zijn van anderen. Het meest frustrerende vind ik dat mensen vaak zeggen: ‘Iemand helpt je toch wel even?’ Maar juist die zelfstandigheid is voor mij het allerbelangrijkste.” Door van tevoren beter na te denken over toegankelijkheid, maakt dat je je zelfstandig ergens kan bevinden. Barry benadrukt dat het niet alleen om fysieke toegankelijkheid gaat, maar ook om de maatschappelijke positie. “Als je niet kunt participeren zoals voorheen, voelt het alsof je niet meer meetelt. Het was enorm confronterend om na een jaar in een rolstoel te merken dat ik overal hulp bij nodig had en mijn naam soms letterlijk uit de agenda’s verdwenen was: ik was er niet meer, ik deed niet meer mee.” 

Dura Vermeer gaf ruimte

Terugkeren naar het werk was een uitdaging. “De chirurg vertelde me dat ik ervan uit moest gaan dat ik nooit meer zou kunnen lopen, zelfs het revalidatiecentrum vond mijn ambities te hoog gegrepen. Maar ik zag mezelf als realistisch. Ik wilde volledig terugkomen en heb die weg zelf gezocht. Gelukkig kreeg ik bij Dura Vermeer de ruimte om mijn eigen pad te kiezen. Mijn leidinggevende gaf me op verantwoorde wijze opdrachten die me weer moed en zin gaven om door te gaan. Zij ging wél in gesprek met mij. Stap voor stap heb ik mijn rol weer kunnen oppakken. Ik ben niet schadevrij uit mijn dwarslaesie gekomen, waardoor ik slechte en goede dagen heb. Wat het vooral lastig maakt is dat je dat meestal niet kan zien, maar gelukkig is hiervoor veel begrip binnen Dura Vermeer.”  

Het gesprek aangaan 

Barry's belangrijkste boodschap is simpel: “Ga het gesprek aan.” Er zijn veel regels en richtlijnen over toegankelijkheid, van bouwbesluiten tot festivals en openbare ruimtes. “Maar uiteindelijk is luisteren naar de persoon in kwestie het belangrijkst. Het gaat niet alleen om wat op papier staat; het gaat om het vinden van oplossingen die voor iedereen werken.” Barry ziet dat zowel mensen met een beperking als mensen zonder beperking meer begrip voor elkaar moeten krijgen. “Er is vaak onwetendheid, en dat kan alleen worden weggenomen door met elkaar te praten. Het gaat niet alleen om fysieke toegankelijkheid, maar ook om waardigheid en zelfstandigheid. Simpele aanpassingen kunnen al veel verschil maken, en het begint allemaal met een open dialoog.” 

Samen tot oplossingen komen 

Wat zijn ervaringen binnen en buiten het werk betreft, benadrukt hij dat het gesprek altijd centraal moet staan. “Er zijn zoveel verschillende behoeften. Wat voor iemand in een rolstoel een probleem is, is anders dan voor iemand die slechtziend is. Maar als we met elkaar praten en elkaar beter begrijpen, kunnen we oplossingen vinden die voor iedereen werken. De eerste stap naar een meer toegankelijke wereld is luisteren naar elkaar.”